ترمیم مستقیم دندان با آمالگام

Amalgam filling

آمالگام معمول‌ترین ماده ترمیمی است و بیش از صدسال در درمان و ترمیم استفاده شده. ماده‌ای بادوام، با کاربرد آسان، بسیار مقاوم به سایش و نسبت به سایر مواد ارزان‌قیمت است. به دلایل مذکور، مدت‌هاست این ماده ، به‌عنوان انتخاب اول در بسیاری از موارد، چه ازنظر دندان‌پزشک و چه ازنظر بیمار باقیمانده است. آمالگام بر اساس نظر سازمان‌های معتبر (سازمان بهداشت جهانی،انستیتوی ملی سلامت، سازمان غذا و دارو و انجمن ملی مالتیپل اسکلروزیس، آکادمی پزشکان اطفال آمریکا، انجمن آلزایمر و ….) که در رابطه با سلامت افراد کار می‌کنند، ماده‌ای بی‌خطر، قابل‌اطمینان و مؤثر در ترمیم دندان است. اولین آمالگام در اوایل قرن نوزدهم (سال ۱۸۱۹) به دندانپزشکی عرضه شد. پودر آمالگام آلیاژی عمدتاً متشکل از نقره، مس و قلع است که بیشترین درصد مواد متشکله آن نقره است.

به دلیل تحمل بسیار بالای آمالگام نسبت به نیروهای قوی جویدن ،به‌ویژه در ترمیم دندانه‌ای آسیا در عقب دهان که نیروهای جویدن به‌شدت اعمال می‌شوند، توصیه می‌شود. موارد بسیار اندکی از حساسیت افراد نسبت به آمالگام تاکنون گزارش‌شده است. معایب آمالگام عبارتند از: حساسیت کوتاه‌مدت دندان نسبت به سرما و گرما پس از ترمیم دندان، رنگ نقره‌ای ترمیم که ازنظر زیبایی مطلوب نیست(به‌ویژه هنگامی‌که دندان ترمیم‌شده در ناحیه جلوی دهان باشد)، مشهود بودن ترمیم هنگام خندیدن و صحبت کردن شخص و بالاخره تراش دندان، دندان‌پزشک ممکن است در ترمیم‌های آمالگام نسبت به سایر مواد ترمیمی میزان بیشتری از ساختمان دندان را بردارد تا آمالگام با دندان تطابق یابد. ضمناً نیاز به زمانی نسبتاً طولانی (تا چند ساعت) برای سخت شدن دارد و به دلیل ماهیت فلزی عایق حرارتی و الکتریکی نیست.

با توجه به حدود دو قرن استفاده از مواد ترمیم کننده، آمالگام به‌عنوان یکی از بهترین مواد ترمیمی شناخته‌شده است. مقاومت آمالگام در برابر فشارهای سنگین جویدن زیاد است. پودر آمالگام در مطب به‌صورت خمیری درآمده که به‌راحتی در حفرات دندان تراش‌خورده گذاشته‌شده و سپس سخت می‌شود. بنابراین کاربرد راحت آن یک امتیاز محسوب می‌گردد و با توجه به کوتاهی زمان کار، هزینه آن از کامپوزیت‌ها (مواد ترمیمی همرنگ دندان) کمتر است.

علت تغییر رنگ بعضی از پرکردگی‌های آمالگام این است که ترکیبات نقره موجود در آمالگام مستعد تغییر رنگ بوده، بخصوص در تماس با مواد غذایی سولفوردار مانند تخم‌مرغ، رنگ آن مقداری تیره می‌گردد که با توجه به اینکه دندان‌های خلفی با آن پر می‌شوند و دیده نمی‌شوند جای نگرانی وجود ندارد.گاهی با کشیدن زرورق پوشش شکلات و سیگار بر پرکردگی آمالگام، دندان تحریک می‌گردد علت این است که تماس دو فلز نامتجانس در دهان در مجاورت بزاق ایجاد یک جریان الکتریکی گذرا می‌کند که گالوانیک نام دارد. تماس قاشق مسی یا زرورق آلومینیومی با پرکردگی آمالگام ممکن است این جریان الکتریکی را به وجود آورد ولی با قاشق‌های استیل این حالت یا اتفاق نمی‌افتد و یا کمتراست و در کل نباید نگران بود.

علت شکستن یا خالی شدن بعضی از پرکردگی‌های این است که دندان ترمیم شده مسلماً مثل حالت اولی که سالم و دست‌نخورده و بدون پوسیدگی بوده مقاومت ندارد و احتیاج به مراقبت بیشتری دارد. ضمناً به دلیل اینکه آمالگام به دندان نمی‌چسبند نیاز به حفره گیردار دارد. رعایت بهداشت دهان و دندان و دستوراتی که دندان‌پزشک می‌دهد از موارد شکست می‌کاهد. عدم رعایت موازین بهداشتی و توصیه‌های مراقبتی باعث عود پوسیدگی در نسج دندانی باقیمانده می‌شود.

علاوه بر این فشارهای زیاد سیستم جونده، رفتن یک جسم سخت مثل سنگ روی پرکردگی به هنگام غذا خوردن و ضعیف بودن دیواره‌های حفره سبب‌ساز می‌باشند. مقدار نسج باقیمانده، وسعت و عمق حفره، محل آن و دندان درگیر نیز از مواردی هستند که در دوام و عمر دندان ترمیم‌شده دخالت دارند.

مراقبت از پرکردگی‌های آمالگام: عمده سختی آمالگام در ساعت اول بعد از ترمیم ایجاد می‌گردد. بعد از پر کردن دندان با آمالگام بهتر است تا چند ساعت غذایی خورده نشود. روز اول با سمتی از دهان که دندان پرشده، عمل جویدن غذا صورت نگیرد. در صورت احساس بلند بودن پرکردگی در اولین فرصت برای کوتاه کردن آن به مطب مراجعه شود. در روز اول پر کردن دندان با آمالگام بهتر است از غذاهای نرم استفاده شود. از روز بعد جویدن عادی موردی ندارد.

آیا آمالگام دندانی بی‌خطر است؟

بله، آمالگام به مدت بیش از صدسال است که در سراسر دنیا برای ترمیم دندان استفاده می‌شود و مطالعات هرگونه ارتباط بین ترمیم‌های آمالگام و مشکلات پزشکی را رد کرده‌اند. به همین دلیل آمالگام یک ماده بی‌خطر برای بیماران دندانپزشکی محسوب می‌شود.

آیا ممکن است کسی نسبت به آمالگام، واکنش آلرژیک نشان دهد؟

تعداد بسیار کمی از افراد نسبت به ترمیم‌های آمالگام آلرژیک هستند و تابه‌حال کمتر از ۱۰۰ مورد گزارش‌شده است. در این موارد نادر، جیوه، پاسخ آلرژیک را برانگیخته است و علائم آلرژی به آمالگام مشابه سایر آلرژی‌های پوستی بوده است. اغلب بیماران آلرژیک نسبت به آمالگام، تاریخچه پزشکی یا فامیلی آلرژی به فلزات را دارند. اگر وجود آلرژی قطعی باشد، ترمیم‌های دیگری باید استفاده شود.

در حال حاضر، دندان‌پزشکان در سراسر دنیا از آمالگام‌های دندانی استفاده می‌کنند تا دندان‌های پوسیده را ترمیم کنند. مطالعات نیز هیچ ارتباطی بین ترمیم‌های آمالگام و مشکلات پزشکی نیافته‌اند. لذا گزارش‌هایی که خبر از ممنوعیت این ماده در برخی کشورها داده‌اند کاملاً بی‌اساس است.

اگر دندان من آسیب ندیده باشد و ترمیم آن سر جای خود باشد، نیازی به تعویض آن هست؟

بله چون فشارهای مداوم جویدن، سائیدن و فشردن دندان‌ها باعث سایندگی، شکستن یا ترک خوردن ترمیم می‌شود که ممکن است شما متوجه آن نباشید، ولی دندان‌پزشک در طی معاینات روتین دندانپزشکی، ضعیف شدن ترمیم را تشخیص داده و تصمیم به تعویض آن می‌گیرد. اگر حدفاصل مینای دندان و ترمیم شکسته شود، ذرات غذا و باکتری‌های مولد پوسیدگی به زیر ترمیم راه می‌یابند و باعث بروز پوسیدگی در آن دندان می‌شوند. پوسیدگی درمان‌نشده، باعث عفونی نمودن پالپ دندان و بروز آبسه می‌شود. اگر ترمیم وسیع باشد یا پوسیدگی مجدد ایجادشده، گسترده باشد، ممکن است میزان کافی از نسج دندان باقی نمانده باشد، تا بتوان آن را مجدداً ترمیم نمود. در این‌گونه موارد دندان‌پزشک، دندان را بازسازی و روکش می‌نماید.